2025 Etlik Piliç Yetiştiriciliği Ne Kadar Kazandırır?
Fason etlik piliç (broiler) yetiştiriciliği ne kadar kazandırır sorusu, özellikle kırsal kesimde yaşayan, hayvancılıkla ilgilenen veya mevcut tarımsal faaliyetlerine ek gelir sağlamak isteyen girişimciler tarafından sıkça sorulmaktadır. Fason sistemde üretici, büyük entegre firmalarla sözleşme yaparak onların sağladığı civciv, yem, ilaç ve teknik destek ile üretim gerçekleştirir. Bu modelde üretici, kendi kümesini, iş gücünü ve yakıt, elektrik ve su gibi giderlerini sağlar, kazancını ise genellikle kilo başına performansına bağlı olarak elde eder. Sistem riskin bir kısmını firmaya devretmesi açısından girişimci için avantajlıdır. Ancak kâr marjı üzerinde etkili olan pek çok faktör bulunmaktadır.
Bu faaliyet dalı doğru yapıldığında düzenli ve iyi bir gelir kapısı hâline gelebilir fakat plansız ya da yetersiz bilgiyle yapılan girişimler zarar da doğurabilir. Karlılık, kümesin kapasitesi, bulunduğu bölge, işçilik maliyeti, enerji tüketimi, yem verimliliği ve hayvan kaybı oranına göre değişkenlik gösterir. Ayrıca üretici ile çalışılan firmanın sunduğu prim bedelleri ve teşvikler de gelir düzeyini önemli ölçüde etkiler. Sizlere fason etlik piliç yetiştiriciliği sisteminin nasıl işlediğini, maliyet ve gelir kalemlerini, avantajlarını ve dikkat edilmesi gereken noktaları detaylı şekilde ele alıyoruz.
Fason Yetiştiricilik Nedir?
Sözleşmeli Üretim Modeli: Fason broiler yetiştiriciliği, entegre bir firmayla yapılan sözleşme kapsamında üreticinin civcivleri büyütüp firmaya piliçleri teslim etmesi esasına dayanır.
Firmanın Sağladıkları: Civciv, yem, veteriner hizmetleri, ilaç ve aşılar firma tarafından karşılanır. Bu sayede üretici baştan büyük bir yatırım yapmak zorunda kalmaz.
Kümes Kurulumu ve Yatırım Maliyeti
İnşaat Maliyeti: Fason üretime başlamak için en büyük gider kalemi kümes kurulumu olur. Ortalama 30.000 kapasiteli modern bir kümesin maliyeti 10 ila 20 milyon TL arasında değişir. Buradaki makasın bu kadar geniş olmasının nedeni birçok farklı seçeneğin olmasıdır.
Ekipman Giderleri: Isıtma, havalandırma, yemleme ve sulama sistemleri gibi otomasyon ekipmanları gerekmektedir ve bu ekipmanların maliyeti başlangıçta yükseltir.
Kapasite Seçimi: Başlangıç için 25.000 ile 40.000 arası kapasiteler önerilir. Daha yüksek kapasite, ölçek ekonomisi sayesinde birim başına maliyeti düşürür. Düşük kapasiteler ise ekonomik olarak çok mantıklı değildir.
Üretim Döngüsü ve Süresi
Büyütme Süresi: Civcivler 40-45 gün içinde kesim ağırlığına ulaşır. Yılda ortalama 6 üretim döngüsü yapılır. 40-45 günlük üretim dönemi ve 10-15 günlük yıkama, dezenfeksiyon gibi işlemleri içeren ara dönem vardır.
Ara Temizlik ve Dinlenme: Her döngüden sonra kümes boşaltılır, dezenfekte edilir ve birkaç gün dinlendirilir. Bu süreç yaklaşık 10-15 gün sürer.
Etlik Piliç Gelir Kalemleri
Kilo Başına Ödeme: Firma, teslim edilen canlı ağırlık üzerinden üreticiye bir ödeme yapar. Bu tutar bölgeye ve firmaya göre 8 TL ile 12 TL arasında değişir. Buna taban fiyat denilmektedir. Performansa göre birçok firmada prim ve ceza sistemi yer almaktadır. Buna göre bu fiyatlar yukarı veya aşağı yönlü değişir.
Örnek Hesaplama
- 30.000 civciv, %95 yaşama oranı ile 28.500 piliç
- Ortalama 2.4 kg canlı ağırlık → 68.400 kg toplam
- Ortalama 10 TL/kg → 68.400 = 684.000 TL gelir
- Yılda 6 döngü ile: 684.000 x 6 = 4.104.000 TL brüt kazanç
Gider Kalemleri: Elektrik, su, işçilik ve temizlik gibi giderler bu gelirin içinden düşülmelidir. Ayrıca bazı firmalar farklı nedenler ile küçük kesintiler uygulayabilir.
Etlik Piliç Gider Kalemleri
Isıtma: Kümeste sıcaklık sabit tutulmalı, bu da özellikle kışın yakıt tüketimini artırır. 30.000 kapasiteli bir çiftlik için yaz ve kış olarak dönemlik ortalama 120.000-150.000 TL gider oluşabilir.
Elektrik: Dönemlik elektrik gideri 30.000 kapasiteli bir çiftlikte yaklaşık 50.000 TL’dir.
İşçilik: Aile işletmesi ise bu kalem daha az maliyetli olur. Dışardan iş gücü alınırsa aylık işçilik maliyeti 50.000 TL’ye kadar çıkabilir.
Bakım Giderleri: Kümesin uygun şekilde tutulması hem verimi artırır hem de hayvan sağlığını korur. Bakım (ampul, jeneratör, tamirat vb.) giderleri dönem başına 20.000 TL civarında olabilir.
Etlik Piliç Karlılık Oranı
Net Kâr Hesabı: Dönemlik brüt geliri 684.000 TL olan 30.000 kapasiteli bir çiftlik, tüm giderler çıktıktan sonra ortalama 250.000-300.000 TL dönemde kar bırakır.
Yıllık Net Kâr Örneği
- Brüt gelir: 4.104.000 TL
- Giderler: ~2.500.000 TL
- Net kâr: ~1.500.000 TL
Performansa göre bu rakam yukarı ve aşağı yönlü %50 oranında değişiklik gösterebilir.
2025 Yılı Fason Etlik Piliç Yetiştiriciliği Örnek Kazanç Tablosu
Bu tablo yaklaşık olarak 60 gün süren bir dönemi baz alarak hesaplanmıştır. Yaz ve kış döneminde karlılık ciddi anlamda değişir. Bu nedenle yaz ve kış ortalaması alınarak hazırlanmıştır. Ayrıca performansa göre bu rakamlar ciddi değişiklik gösterebilir.
| Kapasite | Tahmini Gelir | Tahmini Gider | Tahmini Kâr |
|---|---|---|---|
| 10.000 | 250.000 | 140.000 | 110.000 |
| 20.000 | 500.000 | 280.000 | 220.000 |
| 30.000 | 750.000 | 420.000 | 330.000 |
| 50.000 | 1.250.000 | 700.000 | 550.000 |
| 80.000 | 2.000.000 | 1.120.000 | 880.000 |
| 100.000 | 2.500.000 | 1.400.000 | 1.100.000 |
Fason Sistemin Avantajları
Risk Paylaşımı: Piyasa dalgalanmalarından üretici doğrudan etkilenmez. Firma, yem ve civciv fiyatlarındaki artışlara karşı koruma sağlar.
Güvenli Satış: Tüm üretim sonunda ürün doğrudan firmaya teslim edildiği için pazarlama problemi yaşanmaz.
Teknik Destek: Firma tarafından sağlanan veterinerlik ve danışmanlık hizmetleriyle üretici teknik konularda yalnız kalmaz.
Fason Sistemin Dezavantajları
Düşük Kar Marjı: Girdi fiyatları üreticiye ait olmadığından kontrol sınırlıdır ve kâr marjı düşüktür.
Sözleşmeye Bağlılık: Firma ile yapılan anlaşmalarda üretici bazı esnekliklerden feragat etmek zorunda kalabilir.
Biyogüvenlik Riskleri: Kümes içinde hastalık çıkması durumunda toplu hayvan kayıpları yaşanabilir ve bu durumda prim kesintisi yapılabilir.
Karlılığı Artırma Yöntemleri
Enerji Verimliliği: LED aydınlatma, iyi yalıtım ve otomasyon sistemleri ile enerji maliyetleri düşürülebilir.
Kümes Yönetimi: Isı, nem ve havalandırma değerlerinin doğru ayarlanması, hayvanların daha hızlı ve sağlıklı büyümesini sağlar.
İş Gücü Planlaması: Aile işletmesi modeliyle işçilik maliyetleri azaltılabilir, bu da net kârı artırır.
Alternatif Getiri Kıyaslaması
Küçükbaş ve Büyükbaş Hayvancılık: Broiler yetiştiriciliği kısa sürede gelir elde etme açısından daha avantajlıdır.
Tarla Ürünleri: Tarımsal üretim, iklim koşullarına daha bağımlı olduğundan broiler üretimi kadar öngörülebilir gelir sunmaz.
Fason etlik piliç yetiştiriciliği, doğru yönetildiğinde ve uygun koşullarda yapıldığında istikrarlı bir gelir kapısı olabilir. Ancak bu sistemden yüksek kâr beklemek yerine düzenli, planlı ve düşük riskli bir kazanç hedeflenmelidir. Başarılı olmak için maliyetleri iyi kontrol etmek, firmayla olan sözleşme detaylarına hâkim olmak ve hayvan sağlığını ön planda tutmak büyük önem taşır. Küçük başlayıp deneyim kazanarak kapasite artırımı yoluna gitmek, uzun vadeli sürdürülebilir bir üretim modeli için en sağlıklı yaklaşımlardan biridir.
